Hòn Bồ Cát hay đảo Trần Nhạn là một đảo tiền tiêu nằm trong Vịnh Bắc Bộ. Nhìn từ trên cao, hòn đảo tựa như một chiếc lá xanh giữa biển khơi. Người ta hay gọi là Trần Nhạn, vì đảo nằm gần với đảo Trần và nơi đây là nhà của rất nhiều chim nhạn.
Mới đây, tôi may mắn được lãnh đạo huyện Cô Tô cho phép ghé đảo Trần Nhạn để ghi lại vẻ đẹp hoang sơ của hòn đảo này. Từ TP.HCM, tôi bay ra Cát Bi rồi đi xe về cảng Ao Tiên ngủ lại một đêm. Sáng hôm sau, tôi đón chuyến tàu lúc 7g30 để ra đảo chính cách bờ khoảng 45km. Buổi chiều, tôi lại tiếp tục đổi xuồng của lực lượng quân sự để thẳng tiến ra hòn Bồ Cát. Khi đến nơi, trời cũng đã hoàng hôn, sau một đêm lênh đênh trên tàu thì sáng hôm sau tôi chính thức được đặt chân lên Trần Nhạn.
Đây là đảo tiền tiêu nằm gần biên giới, có vai trò quan trọng về mặt an ninh quân sự và chủ quyền trên biển, nên du khách không được đến đây du lịch như các đảo du lịch khác.
Tôi đi rất nhiều đảo của Việt Nam nhưng Trần Nhạn là một đảo có hình dạng cực kỳ đặc biệt. Mặt phía nam của đảo như một thảo nguyên xanh mướt, không nằm ngang mà cong theo hình cánh cung từ trên cao kéo xuống, ngay bên dưới là bãi cát trắng tuyệt đẹp. Mặt phía bắc lại là một vách đá thẳng đứng kỳ vĩ, độ cao từ 100m rồi giảm dần theo 2 theo hướng đông bắc, tây bắc tạo nên bức tường thành vững chắc.
Đảo Trần Nhạn được hình thành từ khoảng 430 triệu năm trước từ một vụ phun trào núi lửa trên biển. Qua thời gian, các vụ phun trào cứ nối tiếp nhau và bồi nên hòn đảo như hiện tại. Do là một hòn đảo núi lửa, đất đá nơi đây chủ yếu là đá trầm tích hay đá phiến sét, góp phần tạo nên sự đa dạng cho thực vật nơi đây.
Thảm thực vật trên đảo Trần Nhạn rất đa dạng chủng loại. Tại đây, tôi bắt gặp những cây phong ba độc đáo, thay vì mọc thành những cây cao thì tại đây phong ba mọc thấp và tạo thành những thảm lớn. Một số loại cây khi gặp gió sẽ lăn tròn trên mặt đất do có gió thổi mạnh trên đảo.
Đảo có tên Trần Nhạn vì vậy chắc chắn nơi đây không thể thiếu chim nhạn. Loài chim này tập trung rất đông ở phía bắc của đảo, chúng làm tổ, tìm kiếm thức ăn, sinh sống thành những đàn rất đông.
Trên đảo luôn có lực lượng biên phòng tuần tra bảo vệ, chống xâm nhập suốt ngày đêm. Hiện tại, đảo đã cấm tuyệt đối các hoạt động tham quan du lịch, lưu trú qua đêm.
